Src Kursu İstanbul

Gümrük Kaçakçılık ve Tır Mevzuatı – Tır Sistemi Bölüm 3

Tır Sistemi

Tır Sistemi

3. BÖLÜM

TIR SİSTEMİ VE TIR SÖZLEŞMESİ

TIR Sözleşmesi

15 Ocak 1959 tarihinde Cenevre’de Avrupa ülkelerinin hemen-hemen tümünün katılımıyla, “TIR Karneleri Himayesinde Milletlerarası Mal ve Eşya Nakliyatına Dair Gümrük Sözleşmesi”, imzalayarak yürürlüğe konulmuştur. TIR Sözleşmesine ülkemizin katılımı 24 Mayıs 1966 tarihinde gerçekleşti. Sözleşme 20 defa revize edilmiş, en son yapılan değişiklikler 12 Mayıs 2002 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanmıştır. Ülkemiz bu yeni düzenlemeleri de onaylamıştır.
Bu sözleşmenin amacı; karayolu ile yapılacak nakliyatta araçlara özel bir belge olan TIR (Transit International Routier = Uluslararası Karayolu Taşıması) karnesi verilmesi ve bu karneye sahip araçlar ile bu Sözleşmeye taraf ülkeler arasında yapılacak transit taşımacılıkta teminat aranmamasıdır. Kuralların uygulanmasında taraf ülkelerde kefil kuruluşlar görevlendirilmiş olup, ülkemizde bu kuruluş Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB)’dir.

TOBB bu sözleşmenin tatbikatında Birleşmiş Milletler tarafından vazifelendirilmiş olan “ Milletlerarası Kara Nakliyatı Birliği (IRU)’ne üye olmuş ve TIR karnesi himayesinde nakliyat sistemi hakkında IRU tarafından konulan esaslara riayet edeceğine dair taahhütname vermiştir. IRU tarafından bastırılarak üye ülkelerin kullanımına sunulan TIR karneleri ülkemizde TOBB’den temin olunmaktadır. Türk karayolu taşımacılığının uluslararası işlemlerdeki sorumluğunu ise, bir dernek hüviyetinde bulunan “Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND)” yürütmektedir.

TIR Karnesi uluslararası kara taşımacılığını dolayısıyla uluslararası ticaretin kolaylaştırılmasını sağlayan bir gümrük transit belgesidir. Eşya, TIR Karnesi himayesinde hareket noktasındaki gümrük idaresinden, varış noktasındaki gümrük idaresine kadar bir prosedür altında taşınır ve bu prosedüre TIR Sözleşmesi kapsamında “TIR taşıması” denir. Bu kapsamdaki taşımaların TIR Sözleşmesinde öngörülen şartlara uygun olarak yapılmış taşıtlar ve/veya konteynırlar ile yapılması gerekmektedir.

Bu kapsamda taşınan eşyadan, yol boyundaki Giriş Gümrük İdarelerinde gümrük vergileri, KDV, Fon veya teminat istenmez, muayeneye tabi tutulamaz, ancak bir yolsuzluk şüphesi halinde, suiistimalleri önlemek için yol boyu gümrük idareleri de eşyayı muayene edebilirler.

TIR Sürücülerinin Uymak Zorunda Olduğu Yasaklar


a)Uluslararası eşya taşıyan TIR araçları askeri yasak bölgelerde duramazlar. Bu taşıtların askeri tesis, birlik ve kurumların yakınında park etmeleri, film ve fotoğraf çekmeleri yasaktır.
b) Uluslararası eşya taşıyan TIR araçları belirlenen güzergahlar dışında hareket edemezler.
c) TIR sürücüleri denetleme ve konaklama noktalarına kendilerine bildirilen müddetler içinde gelmeye ve Türkiye’de izledikleri güzergahların genel geçiş süresine uymaya mecburdurlar.
d) Türkiye’den transit geçen araçlar, yerleşim bölgelerinde duramazlar ve park edemezler.
e) Denetleme ve konaklama noktaları dışında arıza, kaza, yol yapımı, yol kapanması ve hastalanma gibi nedenlerle park etmek mecburiyetinde kalan taşıt sürücüleri en yakın emniyet, jandarma veya gümrük teşkilatına başvurarak gecikme sebeplerini tevsik eden bir belge almak zorundadır.

OKUMALISIN!  Yasal Sorumluluklar ve Sigorta

 

TIR Sistemi eşyanın uluslararası taşınmasında kullanılan bir gümrük transit sistemidir.


Dayandığı beş temel prensip vardır.

 

1. Araç veya konteynırların güvenliği:

Eşya mühürlü araç ya da konteynırda taşınır. Bu araçlar gümrük makamları tarafından onaylanır ve bu onay her iki yılda bir yenilenir.

2. Uluslararası garanti zinciri:

Taşıma işlemi süresince oluşabilecek düzensizlikler nedeni ile ortaya çıkan gümrük vergi ve resimleri, uluslararası garanti zincirinin güvenliği altındadır.

 3. TIR karnesi:

Eşyanın uluslararası taşıması için düzenlenen TIR Karnesi tüm giriş, çıkış yada transit ülke gümrük makamları tarafından kabul görmüş bir garanti belgesidir.

 4. Gümrük kontrollerinin karşılıklı olarak tanınması:

Hareket gümrükleri tarafından alınan güvenlik önlemleri transit ve varış gümrük idarelerince kabul görür.

  5. Kontrollü giriş:

TIR Sisteminde Karne verme ve garantör kuruluş olma görevi yetkili ulusal makamlarca verilir. Taşımacılar için ise sisteme giriş, karne veren ve garantör kuruluş ile ulusal gümrük makamları tarafından verilir.

Nakliyeci firmalar istenen evraklar ile yeterli araç filosunun belgeleri ile birlikte yeterli teminatı yatırarak TIR Sistemine kabul talebini, bir dilekçe ile bağlı bulunduğu odaya müracaat ederler. Müracaat edilen oda gerekli araştırmaları yaparak şartları yerine getirenlerin taleplerini Uluslararası Nakliyeciler Birliğine (IRU) intikal ettirir. Birlik teki TIR komitesi bu müracaatları değerlendirerek bir sonuca bağlar. Olumlu olanların gerekli evrakları ilgili oda vasıtası ile nakliyeci firmaya ulaştırılır. Ancak bundan sonra TIR plakası ile taşımacılık yapılabilir.

Ulaştırma Bakanlığı tarafından verilen yetki belgesinin iptal edilmesi ile taşımacı kuruluş TIR sisteminden çıkarılır. Ayrıca karne sahibi firmanın iflası, bir yıl ve daha fazla süredir TIR karnesinin kullanılmaması, odaların istediği bilgi, belge ve dokümanları vermeyerek kefil kuruluş ile işbirliğine gidilmemesi, Gümrük, Kaçakçılık, TIR ve VERGİ mevzuatları gereği sorumluluklarını yerine getirmeme hususunda olumsuz davranışlarda süreklilik gösterilmesi ve benzeri olaylar nedenleri ile TIR sisteminden çıkarılma söz konusu olabilir.

Her bir TIR Karnesinin farklı bir referans numarası vardır. İhtiva ettiği sayfa sayısına göre 4, 6, 14 ve 20 yaprak olmak üzere çeşitlere ayrılmıştır. Örneğin 6 yapraklı bir TIR Karnesi 6 gümrük idaresi arasında kullanılabilir.

Eşya hareket, transit ve varış gümrüklerine TIR Karnesi ile beraber sunulur. TIR Karnesi usulüne uygun olarak ilgili gümrük idaresine onaylatılır. Bu işlemden sonra TIR Karnesi kefil kuruluşa iletilmek üzere, TIR işlemlerinin yürütüldüğü Oda’ya iade edilir. TIR karnesi yalnız bir yolculuk için geçerlidir. Her karayolu taşıtı veya konteynır için bir TIR karnesi düzenlenir. Tek bir yük kompartımanı için birden fazla TIR karnesi düzenlenemez.

OKUMALISIN!  Yetki Belgesine Ara Verme

Bir TIR taşıması, hareket ve varış gümrük idarelerinin toplam sayısı dördü geçmemelidir. Taşıma 4’ten fazla gümrük idaresi arasında yapılacaksa, karnenin 4 ncü Gümrük idaresinde tamamlanıp sonlandırılmasını müteakip, yeni bir TIR karnesi açılabilir ve taşıma işleminin kalan kısmı için bu karne kullanılabilir. İkinci karne en fazla 3 varış gümrük idaresi içerebilecektir.
Son geçerlilik gününde veya bu günden önce hareket noktasındaki gümrük idaresince kabul edilen TIR karneleri, varış noktasındaki gümrük idaresinde TIR taşımacılığı sonuçlanıncaya kadar geçerlidir.

Ayrıca Bakınız: Serbest Bölgeler

  Tır İşlemleri Yapmaya Yetkili Odalar:

1. Antakya Ticaret ve Sanayi Odası
2. Bolu Ticaret ve Sanayi Odası
3. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası
4. Mersin Ticaret ve Sanayi Odası
5. Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası
6. Ankara Ticaret Odası
7. Gaziantep Ticaret Odası
8. İstanbul Ticaret Odası
9. İzmir Ticaret Odası
10. Kayseri Ticaret Odası
11. Konya Ticaret Odası

 Hareket gümrük idaresi tarafından yapılacak işlemler

TIR karnesine ilişkin bilgilerle, taşımacı firma temsilcisi veya sürücü tarafından TIR İhracat (TIRİHR) özet beyanı düzenlenir. Tescil edilen Özet Beyana ilişkin TIR karnesi ve ekleri gümrük onay memuruna teslim edilir.
Gümrük Onay Memuru, TIR karnesi ve taşıt onay belgelerini, TIR karnesinde yazılı eşyanın Faturası, CMR, Koli Listeleri, Fotoğrafları, Planlar, Çeki Listesi ve yükleme listesi gibi belgelerini de inceleyerek mevzuata uygun olduğu tespit ve kontrol eder.

Onay memuru TIR karnesi Volet-1 yaprağı ve dipkoçanı ile Volet-2 yaprağı üzerinde;
– Eşya transit ise ibraz edilen belgeler esas alınarak döviz cinsinden kıymeti, (ihracat konusu eşya için TIR karnesine kıymet kaydedilmez)
– Gideceği ülkeye veya varsa diğer bir gümrüğe göre belirlenen güzergahı,
– Tescil eden gümrük idaresinin adını ve tescil numarasını kaydeder.
Muayene ile görevli memur, verilen havaleye uygun olarak; eşyanın ve belgelerin birbirleri ile uyumlu olup olmadığını, taşıtın brandasında sökülme veya yırtılma kapalı römork ve konteynerlerde kırılma veya delinme olup olmadığını, gizli bölme bulunup bulunmadığını kontrol eder. Uygun olduğunun tespit edilmesi halinde taşıta mühür takılır.
Varış gümrük idaresi tarafından yapılacak işlemler

Varış gümrük idaresinde Otomatik olarak oluşturulan özet beyanın tescil numarası ve görevlendirilen Muayene memurunun sicil numarası TIR Karnesi üzerine kaydedilir. TIR karnesi ile eki belgeleri (CMR, Fatura, Çeki Listesi gibi) karşılaştıran ilgili servis, bu belgelerin birbirleri ile uygunluğunu tesbit ettiği takdirde TIR karnesini tescil eder.

Src 3 belgesi sınavlarında çıkan bazı soru örnekleri;

Aşağıdaki eşyalardan hangisi TIR Karnesi kapsamında taşınabilir?
A) Alkollü içecekler
B) Tütün içeren sigaralar
C) Tütün içeren purolara
D) Ham tütün

OKUMALISIN!  Davranış Psikolojisi - Bölüm 2

Cevap d şıkkıdır.

Aşağıdaki eşyalardan hangisi TIR Karnesi kapsamında taşınır?
A) Purolar
B) Sigaralar
C) Oto yedek parçası
D) Kesilmiş büyük baş hayvan

Cevap c şıkkıdır.

Aşağıdakilerden hangisi Tır sisteminin özelliklerinden biri değildir?
A) Teminat alınmaması
B) Muayene edilmemesi
C) Her türlü taşıtta kullanılması
D) Tır karnesinden başka belgeye ihtiyaç duyulmaması

Cevap c şıkkıdır.

Hareket gümrük idaresince TIR Karnesinin tescil edilmesini aşağıdakilerden hangisi ifade eder?
A) Bir TIR işleminin başlaması
B) TIR işleminin devam etmesi
C) TIR işleminin ibrası
D) TIR Karnesi hamili

Cevap a şıkkıdır.

Giriş Gümrüğünde Muayene

-Belgelerine göre taşıt evsafının uygunluğunun,
-Hareket gümrüğü veya yol boyu ülkelerin gümrük idarelerince vurulan mühürlerin sağlam olup olmadığının,
-Taşıt brandasında sökülme veya yırtılma, kapalı römork veya konteynerlerdede kırılma veya delinme olup olmadığının,
– Taşıtta gizli bölme bulunup bulunmadığının,
– Taşıtın mühür altında olmayan yerlerinin, kontrolü sağlanır.
Aykırılık halinde, komisyon marifetiyle taşıt açılarak TIR karnesi kapsamı eşya, masrafları taşmacıya ait olmak üzere, muayene edilir ve muayene sonucuna göre yapılan işlem hakkında tutanak tanzim edilir.

 Denetleme Belgesi


İşlemi biten TIR aracının gümrük sahasını terk ettiği tarih ve saat, gümrük yetkililerince TIR DENETLEME BELGESİNE yazılır ve imzalanır. DÖRT NÜSHA OLARAK düzenlenen bu belgenin iki nüshası araç sürücüsüne verilir. Bir nüshası gümrük sahasının çıkış noktasında bulunan Gümrük Muhafaza memuruna verilir, bir nüshası da gümrükte saklanır.
Sürücü bu denetleme belgesi ile belirlenen güzergah üzerindeki TIR denetleme ve konaklama noktalarına uğramak ve denetleme belgesine bu noktalarda gerekli işlemi yaptırır.
Boşaltma İşlemleri
Eşyanın tüm yasal işlemlerinin yapılmasının ardından teslim ve tesellüm tutanağı ile TIR karnesi kapsamı eşyaların birbirine uygun olması, varsa ödenmesi gereken para cezasının ödendiğinin anlaşılması üzerine, TIR karnesi çıkış yaprağı ve dipkoçanının ilgili bölümlerine; imza konulup, gümrük mührü ile mühürlenerek TIR karnesi çıkış yaprağı koparılır. TIR karnesi kapsamı eşya gümrük denetlemesi altına alınmak suretiyle TIR karnesi sonlandırılmış olur.
Eşyada Eksiklik ve Fazlalıklar

TIR karnesinde kayıtlı miktara göre eksik veya fazla çıkan kaplar ile dökme eşyada %3’ü aşan eksik veya fazla eşya hakkında eksiklik veya fazlalık takibatı yapılır.

TIR karnesinde kayıtlı miktara göre eksikliğinin veya fazlalığının tespit edildiğini gösterir tutanağın imzalandığı tarihte yapılan bildirim üzerine 3 aylık bir süre verilerek bu süre içerisinde TIR karnesi hamilinden (Taşıyıcı Firma) eksiklik veya fazlalığın neden kaynaklandığının belgelenmesi istenir.

Eksikliğe ilişkin olarak verilen süre sonunda ibraz edilen belgelerin geçerli sayılmadığı veya herhangi bir belge ibraz edilmediği takdirde gümrük idaresince; eksik çıkan eşyaya isabet eden gümrük vergi ve resimleri tahakkuk ettirilerek TIR karnesi hamilinden tahsil edilir.
Fazlalığa ilişkin olarak verilen süre sonunda ibraz edilen belgelerin geçerli sayılmadığı veya geçerli bir belge ibraz edilmediği takdirde fazla eşyaya el konularak müsadere edilir ve fazla çıkan eşyanın CİF kıymeti kadar para cezası alınır.

ONAY BELGELERİ

Karayolu Taşıtı Onay Belgesi
Müsteşarlıkça (Gümrükler Genel Müdürlüğü) TIR Sisteminden istifadesi uygun görülerek tezkiye edilen firmalara kayıtlı taşıtlara, TIR Sözleşmesinde öngörülen yapılış tarzı ve teçhizata ilişkin şartlara sahip olduğunun anlaşılması halinde 2 yıl geçerli olmak üzere 3 nüsha onay belgesi düzenlenir.

Leave a Reply