1. Bölüm

4458 sayılı GÜMRÜK KANUNU

(Kabul Tarihi: 27.10.1999)

Gümrük Kanunun amacı, Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesine giren ve çıkan eşyaya ve taşıt araçlarına uygulanacak gümrük kurallarını belirlemektir.

BAZI TANIMLAR:

Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi:

Türkiye Cumhuriyeti topraklarını, karasularını, iç sularını ve hava sahasını kapsayan bölgedir.

Serbest dolaşımda bulunan eşya:

Serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutularak Türkiye Gümrük Bölgesine giren eşya ile üretiminde kullanılan girdilerin yerli olup olmadığına bakılmaksızın, Gümrük Kanununa göre Türk menşeli sayılan eşyadır.

Gümrük vergileri:

Yürürlükteki hükümler uyarınca eşyaya uygulanan ithalat vergilerinin ya da ihracat vergilerinin tümüdür.

Eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması:

Eşyanın bir gümrük rejimine tabi tutulmasını, bir serbest bölgeye girmesini, Türkiye Gümrük Bölgesi dışına yeniden ihracını, imhasını veya gümrüğe terk edilmesini ifade eder.

Gümrük rejimi:

Serbest dolaşıma giriş rejimi, Transit rejimi, Gümrük antrepo rejimi, Dahilde işleme rejimi, Gümrük kontrolü altında işleme rejimi, Geçici ithalat rejimi, Hariçte işleme rejimi ile İhracat rejimini ifade eder.

Gümrük beyanı:

Belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde eşyanın bir gümrük rejimine tabi tutulması talebinde bulunulmasını ifade eder.

Gümrük Kanunu Çerçevesinde Temsil Hakkı

Bütün kişiler, gümrük mevzuatı ile öngörülen tasarrufları ve işlemleri gerçekleştirmek üzere gümrük idarelerindeki işleri için bir temsilci tayin edebilirler.

Gümrük Mevzuatı Çerçevesinde Gümrük İdaresine Bilgi Verme Yükümlülüğü

Gümrük işlemleriyle doğrudan veya dolaylı olarak ilgili bulunan kişiler, Gümrük Müsteşarlığının veya gümrük idarelerinin talebi üzerine gümrük işlemleri ile sınırlı olmak kaydıyla belirlenen süreler içinde gerekli bütün belge ve bilgileri vermek ve her türlü yardımı sağlamakla yükümlüdür.

Gümrük Vergilerinin Hesaplanması

Gümrük vergileri, gümrük yükümlülüğünün doğduğu tarihte yürürlükte olan gümrük tarifesine göre hesaplanır.

Taşıtların Türkiye Gümrük Bölgesine Giriş ve Çıkışı

Türkiye Gümrük Bölgesine giriş ve çıkış gümrük kapılarından yapılır. Türkiye Gümrük Bölgesinin giriş noktalarındaki gümrük kapıları ile içeride bulunan gümrük kapıları arasında belirli yolların takip edilmesi zorunludur. Genel hizmete açık demiryolları gümrük yolu sayılır.

Türkiye Gümrük Bölgesine giren veya çıkan taşıtlar gümrük gözetimine tabidir. Bunlar gümrük idareleri tarafından denetlenir. Karayolu ile Türkiye Gümrük Bölgesine gelen taşıtların denetlenmesi bitmeden veya ilgili gümrük idaresinin izni alınmadan söz konusu taşıtlara yük ve yolcu alınıp verilemez ve taşıt yoluna devam edemez. Sınırdaki yetkili olmayan bir gümrük idaresine gelen eşya gümrük gözetimi altında yetkili bir gümrük idaresine götürülmediği takdirde geri çevrilir.

Türkiye Gümrük Bölgesine giriş ve çıkış ile gümrük idarelerindeki her türlü gümrük işlemleri normal çalışma saatleri içinde yapılır. Gümrüğe sunulan eşyaya, gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanım tayin edilir. Gümrüğe ilişkin işlemler; karayolu ile gelen eşya için, özet beyanın verildiği tarihten itibaren yirmi gün içinde tamamlanır.

Özet Beyan

Gümrüğe sunulan eşya için, eşyanın gümrüğe sunulmasını takip eden ilk iş günü mesai bitimine kadar ilgili gümrük idaresine bir özet beyan verilir. Özet beyan, eşyayı Türkiye Gümrük Bölgesine getiren veya eşyanın gelişinden sonra taşıma sorumluluğunu üstlenen ya da bu kişiler adına hareket eden kişi tarafından verilir. TIR taşıması yapan aracın sürücüsü taşıyıcının temsilcisi sıfatı ile özet beyan verilmesi işlemini yapar.

Taşıyıcı veya temsilcisi tarafından özet beyan yerine orijinal manifesto, konşimento, CMR, CIM, CIV, TIR Karnesi veya Serbest Bölge İşlem Formu gibi belgelerden birinin ibraz edilmesi halinde bu belge de özet beyan olarak kabul edilir.

Gümrük idaresine özet beyan veya özet beyan olarak kullanılan ticari ya da resmi belge verilmeksizin taşıtlardan eşya boşaltılamaz.

Gümrük Beyanı

Bir gümrük rejimine tabi tutulmak istenen eşya, bu rejime uygun şekilde yetkili gümrük idaresine beyan edilir.

Beyan şu şekillerde olabilir:

 a) Yazılı olarak,
b) Bilgisayar veri işleme tekniği yoluyla,
c) Sözlü olarak,
d) Eşya sahibinin bu eşyayı bir gümrük rejimine tabi tutma isteğini ifade ettiği herhangi bir tasarruf yoluyla,

GÜMRÜK REJİMLERİ

– Serbest dolaşıma giriş rejimi -Transit Rejimi -Gümrük Antrepo Rejimi
– Dahilde İşleme Rejimi -Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi -Geçici  İthalat Rejimi
– Hariçte İşleme Rejimi -İhracat Rejimi

Serbest dolaşıma giriş rejimi:

Türkiye Gümrük Bölgesine gelen eşyanın serbest dolaşıma girişi; ticaret politikası önlemlerinin uygulanması, eşyanın ithali için öngörülen diğer işlemlerin tamamlanması ve kanunen ödenmesi gereken vergilerin tahsili ve diğer mali yükümlülüklerin yerine getirilmesi ile mümkündür.

Transit Rejimi:

İthalat vergileri ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmayan serbest dolaşıma girmemiş eşya ile ihracatla ilgili gümrük işlemleri tamamlanmış eşyanın, gümrük gözetimi altında Türkiye Gümrük Bölgesi içinde bir noktadan diğerine taşınması, transit rejimi hükümlerine tabidir.

Transit rejimine tabi tutulan eşya Türkiye Gümrük Bölgesi içinde;

a) Yabancı bir ülkeden gelip yabancı bir ülkeye,
b) Yabancı bir ülkeden Türkiye’ye,
c) Türkiye’den yabancı bir ülkeye,
d) Bir iç gümrükten diğer bir iç gümrüğe taşınabilir.

Türkiye Gümrük Bölgesinde karayolu ile transit eşya taşıyan taşıtların transit süreleri, izleyecekleri yollar, kontrol noktaları ve konaklama yerleri ile ilgili olarak düzenlemeler yapmaya Gümrük ve Ticaret Bakanlığı yetkilidir.

İhracat Rejimi:

Serbest dolaşımda bulunan eşyanın ihraç amacıyla Türkiye Gümrük Bölgesi dışına çıkışına ilişkin hükümlerin uygulandığı rejimdir.

Beyanın Kontrolü ve Muayene

Yapılacak kontrol veya muayenenin türü kırmızı, sarı, yeşil ve mavi hatlara göre belirlenir.

Kırmızı hat;

Eşyanın fiziki muayenesi ile birlikte belge kontrolünün de yapıldığı hattır.

Sarı hat;

Fiziki muayeneye gerek görülmeksizin eşyaya ait beyanname ve eklerinin doğruluğunun ve birbiriyle uygunluğunun kontrol edildiği hattır.

Yeşil hat;

Eşyanın belge kontrolüne veya fiziki muayeneye tabi tutulmadığı hattır.

Mavi hat;

Eşyanın veya buna ilişkin yazılı beyan ve ilgili belgelerin veya ticari belge ve verilerin sonradan kontrol edildiği hattır.

Eşyanın Fiziki Muayenesi 3 şekilde yapılır:

a) Tam muayene,
b) Kısmi muayene,
c) Haricen muayene,